Монгол Улсын Үндсэн хуульд (16-р зүйлийн 14; 17-р зүйлийн 1; 19-р зүйлийн 3 дахь заалт) хууль зүйн туслалцаа авах хүний эрхийг баталгаажуулсан юм.
Хууль зүйн туслалцааг академич, хууль зүйн шинжлэх ухааны доктор С.Нарангэрэл “Эрх зүйн эх толь бичиг” бүтээлдээ “иргэдийн эрх ба хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах ба хэрэгжүүлэхэд тус дөхөм үзүүлэхэд чиглэгдсэн хууль зүйн ба эрх зүйн асуудлаар зөвлөгөө өгөх, хууль тогтоомжийг ойлгох, зөв хэрэглэх ба сахин биелүүлэхэд хувь хүн мэргэжлийн туслалцаа үзүүлэх мэргэжлийн хуульчдын төрийн ба төрийн бус үйл ажиллагаа” хэмээн тайлбарласан байдаг.
Хууль зүйн туслалцааны олон хэлбэр бий. Ийм хэлбэрүүд нь хууль зүйн туслалцаа хүсэгчийн хүсэл сонирхлоос хамааралтай байдаг.
Танд энэ удаа монгол хэл дээрх хууль зүйн цахим туслалцааны талаар танилцуулж байна.
Цахим сүлжээгээр дамжих хууль зүйн туслалцаа манай улсад харьцангуй шинэ зүйл юм. Учир нь интернэт-цахим сүлжээ нь суурин болон гар утасны адил бидний өдөр тутмын хэрэглээ болоод удаагүй байна.
Өнөөдрийн байдлаар хууль зүйн цахим туслалцааг үнэ төлбөргүй үзүүлж буй зарим вэб сайтыг авч үзье.
1. Иргэний хэргийн шүүхэд нэхэмжлэл гаргахдаа нэхэмжлэлийн үнийн дүнгээс хамаарч улсын тэмдэгтийн хураамжийг төлдөг. Өмгөөлөл.МН буюу www.umguulul.mn вэб сайт нь улсын тэмдэгтийн хураамжийг бодох үйлчилгээтэй юм байна. Энэ бол бас нэг төрлийн хууль зүйн туслалцаа л даа.
2. Эрх зүйч Б.Батмөнх www.zuvluguu.wordpress.com цахим хуудсаараа эрүүгийн эрх зүйгээс бусад асуудлаар хууль зүйн цахим зөвлөгөө өгч байна. Түүний хуудсанд хандсанаар ажлын 5 өдөрт багтаан асуултынхаа хариултыг авах боломжтой. Та хууль зүйн асуулт-цахим зөвлөгөө авах хүсэлтийг сэтгэгдлийн хэсэгт бичих ёстой ба асуулт, хариулт нийтэд ил харагддаг нь тус сайтын нэг дутагдалтай тал байж болох юм.
3. 2003 онд үүсгэн байгуулагдсан “Монгол өмгөөлөгч” хууль зүйн фирм нь хууль зүйн төрөл бүрийн салбарт ажилладаг, бэлтгэгдсэн хуульчдаас бүрдсэн бөгөөд үйлчлүүлэгчийнхээ тухайн нөхцөл байдалд тохирсон хууль зүйн оновчтой шийдлийг боловсруулан хэрэгжүүлэхэд анхаарч байдгийн нэг жишээ нь www.advocate.mn цахим хуудсаар өгч буй хууль зүйн онлайн зөвлөгөө юм. Та тус цахим хуудсаар зочилж нэр, цахим шуудан, харилцах утас, асуултаа илгээгээд цахим шуудангаараа ердийн боломжит хугацаанд хууль зүйн туслалцаа авах боломжтой.
4. МУИС-Хууль Зүйн Сургуулийн Практик сургалтын тэнхим, түүний Хууль зүйн туслалцааны төвөөс www.mongolianlaws.com вэб сайттай хамтран онлайнаар хууль зүйн төлбөргүй зөвлөгөө өгдөг системийг ашиглалтанд оруулсан байна. Та www.mongolianlaws.com сайтад зочилж “Хууль, эрх зүйн зөвлөгөө” гэсэн хэсэгт асуулт болон өөрийн цахим шууданг (и-мэйл) бүрэн, зөв бичиж илгээхэд л болох юм. Таны асуултад дурьдагдсан асуудлаар судалгаа хийн 7 хоногийн дотор хариултыг www.mongolianlaws.com сайтад тэмдэглүүлсэн цахим шуудангаар явуулах юм байна.
Ингэхдээ тус үйлчилгээ нь тодорхой журмаар ажилладаг. Тухайлбал, хууль зүйн зөвлөгөө хүсэгчийн асуултыг “Админ хуульч” хүлээн авч, эрүүгийн эрх зүй, захиргааны эрх зүй, иргэний эрх зүйн аль нэг хуульч руу шилжүүлнэ. Харин эрх зүйн чиглэлээр дагнасан хуульч цахим шууданд нь ирсэн мэдэгдлийн дагуу www.mongolianlaws.com/legalaid хуудаст нэвтэрч ороод бэлтгэсэн хууль зүйн хариултыг зохицуулагч буюу админ хуульч хүлээн авч хянаж үзээд үйлчлүүлэгчид илгээдэг.
Ингэж таны хүссэн хууль зүйн зөвлөгөө цахим шууданд тань ирсэн байдаг.
• Асуултаа латин галигаар буюу бидний гар утаснаас мессэж бичихэд ашигладаг хэлбэрээр бичиж байгаа үед үгээ аль болох товчлохгүй байх нь зүйтэй. Ингэх нь таны асуултыг хуульч зөв ойлгох гэж оролдох хугацааг хэмнэхээс гадна таны асуулт салаа утгагүй байх болно.
• Цахилгаан тасалдах, компьютерын ажиллагаа гацах, тухайн вэб сайтын ажиллагаанд доголдол гарах гэх мэт эрсдэл интернэт хэрэглэх явцад тулгардаг. Тэгэхээр асуултаа баримт бичгийн программ-MS Word дээр бичээд түүнийгээ онлайн зөвлөгөөний хэсэгт хуулах үйлдлийг (copy+paste) хийх нь эрсдэл, багахан бухимдалаас сэргийлнэ.
• Асуултандаа дурдах аливаа хугацааг аль болох ойлгомжтой бичих нь зөвлөгөө өгөгчийн ажилд дэмжлэг болно. Тухайлбал “5 сар”, “5-р сар” зэргийг ялгаж бичвэл зүгээр.
• Асуулт илгээхийн өмнө тогтмол хэрэглэдэг и–мэйл- цахим шуудангаа бүртгүүлэх нь тохиромжтой. Энэ нь асуултын хариултаа аль болох богино хугацаанд үзэх давуу талтай юм.
• Асуулт урт, богино байх нь хариултанд нөлөөлөхгүй бөгөөд асуултыг тодорхой бичиж, ямар асуудлаар зөвлөгөө хүлээн авахаа онцлох нь хуульчийн ажилд хэрэгтэй байдаг.
• Нэг удаа л цахим шуудангаар зөвлөгөө авах боломжтой гэж зарим хүн ойлгодог. Өмнөх асуултыг дахин илгээгээгүй л бол хариултыг тодруулж лавласан, шинэ асуултанд шинэ хариулт-зөвлөгөөг илгээх ба тус сайтуудын зөвлөгөө өгөх байранд очиж хуульчаас зөвлөгөө авах боломжтой. МУИС-Хууль Зүйн Сургуулийн Практик сургалтын тэнхим, түүний “Зөвлөгөө өгөх байр”-нд очсоноор ямар ч асуудлаар үнэ төлбөргүй зөвлөгөө авч болох ба дээр дурдсан бусад сайтын хуульч нь тантай эхний удаад “анхны ярилцлага” хийн, шаардлагатай бол “хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх гэрээ” байгуулан төлбөртэй үйлчлэх билээ.
• Хэрэв таны зөвлөгөө хүссэн асуултын нууцыг задруулах, хууль бусаар ашигласан гэж үзвэл хуульчийн ёс зүйн асуудлаар гомдол гаргах эрх танд бий.
Эцэст нь хэлэхэд, “дээшээ тэнгэр хол, доошоо газар хатуу үед” хууль зүйн туслалцааны талаар бодох бус, зурхай уншдаг шиг аливаа үл ойлголцол, маргаантай байдал бий болохоос өмнө хууль зүйн зөвлөгөөг цахим шуудангаар уншиж занших нь “эрх зүйт нийгмийг цогцлоон хөгжүүлэх”-эд таны хувь нэмэр болох юм.
Read more...
